Przez wiele lat uczyłem terapii prowokatywnej z jej twórcą Frankiem Farrelly’m, aż do jego śmierci. Frank pozostawił mi swoje archiwum materiałów oraz stronę internetową.
Nazwa terapii prowokatywnej pochodzi od łacińskiego słowa provocare, które znaczy „wywołać”. Jest ona skuteczna w wywoływaniu nowych i użytecznych zachowań u klientów, którzy wcześniej wykazywali negatywne zachowania i przekonania. Poprzez terapię prowokatywną pracuje się z klientem w jego bio-psychospołecznym świecie, aby pomóc mu rozwinąć skuteczniejsze zachowania i strategie.
Techniki wykorzystywane w terapii prowokatywnej, opracowane w 1963 roku przez Franka Farrelly’ego podczas pracy z przewlekłymi schizofrenikami, dzięki bogatemu sensorycznie językowi, mają zastosowanie w pełnym zakresie problemów klienta, grup i pracy z rodziną.
Kontekst historyczny
Frank Farrelly został przeszkolony w 1956 roku w Szkole Pracy Socjalnej. Przez wiele lat pracował z Carlem Rogersem w Mendota Mental Health Institute, Madison, Wisconsin, i był terapeutą w projekcie badawczym Rogersa z przewlekłymi schizofrenikami.
Brał udział w terapeutycznych sesjach słuchowych, podczas których wywiady z klientami były nagrywane na taśmy i prezentowane do dyskusji podczas cotygodniowych spotkań z kolegami. W 1963 roku zaczął rozwijać terapię prowokatywną. Odkrył, że konfrontując swoje własne uczucia w odpowiedzi na klienta i używając przeciwprzeniesienia jako narzędzia, może bardzo skutecznie i szybko zbudować zaufanie. Poziom szczerości, samoświadomości i elastyczności wymagany od terapeuty prowokatywnego na sesji może być dość trudny do osiągnięcia dla aspirującego terapeuty, a w trakcie tego procesu wymagana jest superwizja.
Terapia prowokatywna została ostatecznie wykorzystana w terapii indywidualnej, grupowej, rodzinnej oraz w ramach pracy w społeczności terapeutycznej w Mendota.
Farrelly został następnie profesorem klinicznym w Szkole Pracy Socjalnej na Uniwersytecie Wisconsin oraz asystentem profesora klinicznego na Wydziale Psychiatrii Uniwersytetu Wisconsin. W latach 70-tych był jedną z osób, na których wzorowali się Richard Bandler i John Grinder, kiedy rozwijali programowanie neurolingwistyczne. Pracował również w prywatnej praktyce oraz prowadził seminaria i wykłady na całym świecie aż do swojej śmierci w 2013 roku. Terapia prowokatywna jest kontynuowana do dziś, a techniki prowokatywne zostały również później włączone przez jego uczniów do coachingu prowokatywnego, jak również do Provocative Change Works Nicka Kempa.
Podstawy teoretyczne
Terapia prowokatywna posiada wiele elementów wspólnych z teoriami egzystencjalno-humanistycznymi, zakładając, że ludzie mogą się zmienić w każdym momencie swojego życia, a wybory, których dokonują, mają wpływ na innych i społeczeństwo. Dodatkowo przyjmuje ona postmodernistyczne przek onanie o znaczeniu zrozumienia natury komunikacji i języka oraz o tym, że rozwiązania można znaleźć stosunkowo szybko. Biorąc pod uwagę te teoretyczne podstawy, 12 założeń, na których opiera się teoria, to:
- Wzrost następuje w odpowiedzi na wyzwanie. Jeśli wyzwanie nie jest przytłaczające, stymulowana jest raczej reakcja „walki” niż „ucieczki”, a ludzie rozwijają strategie radzenia sobie oraz nowe i użyteczne zachowania. Farrelly powiedziałby, że „kiedy zaczyna się ból, zaczyna się nauka”.
- Ludzie mogą dokonać poważnych zmian w swoim życiu, i utrzymać to, niezależnie od czasu trwania lub stopnia stanu problemu.
- Zmiana nie musi trwać długo.
- Jeśli jednostki otrzymują użyteczne informacje zwrotne, mogą same dokonywać zmian.
- Klienci muszą uznać, że wybory, których dokonują, mają wpływ na społeczeństwo i wziąć odpowiedzialność za swoje zachowania. Jak powiedziałby Farrelly, „niektórzy ludzie potrzebują usunięcia granic, a niektórzy wprowadzenia granic”.
- Ludzie są traktowani tak, jak są subiektywnie postrzegani.
- Terapeuci są odpowiedzialni za to, aby ich klienci usłyszeli informacje zwrotne, które są im przekazywane, i aby działali na podstawie tych informacji, biorąc odpowiedzialność za swoje działania i opracowując własne rozwiązania swoich problemów.
- Ludzie mają więcej zdolności, niż się powszechnie zakłada, i mogą rozwijać nowe strategie radzenia sobie i użyteczne zachowania.
- Wszystkie doświadczenia, także te w dorosłym życiu, są bardzo ważne dla procesu zmiany, a wzrost może nastąpić w każdym momencie życia człowieka.
- Zachowanie klienta w kontakcie z terapeutą jest dobrym przybliżeniem jego zwyczajowego zachowania.
- Komunikacja niewerbalna jest istotna; nie chodzi o to, co się mówi, ale jak się to mówi.
- Ludzi można zrozumieć.
Główne koncepcje
Większość z głównych koncepcji jest zawarta w dwunastu założeniach i technikach wymienionych poniżej. Ogólnie rzecz biorąc, podejście to koncentruje się na niewerbalnym okazywaniu akceptacji klientowi oraz wywoływaniu u niego zmian za pomocą odpowiedniej prowokacji i humoru.
Techniki
Chociaż można stosować wiele technik zaczerpniętych z terapii skoncentrowanej na osobie oraz innych terapii humanistycznych i postmodernistycznych, niektóre techniki charakterystyczne dla terapii prowokatywnej obejmują: mówienie tak, jakby się rozmawiało ze starym przyjacielem, używanie języka bogatego sensorycznie, używanie komunikacji niewerbalnej w celu zademonstrowania akceptacji, używanie humoru, odgrywanie adwokata diabła i bycie odpowiedzialnym.
Rozmowa jak ze starym przyjacielem.
Terapeuta rozmawia z klientem tak, jakby rozmawiał ze starym przyjacielem, z błyskiem w oku i życzliwością w sercu, odkładając na bok swoją godność zawodową na rzecz klienta. Ponadto terapeuta używa języka klienta, tak jak on brzmi tu i teraz i unika zawodowego żargonu.
Używanie bogatego sensorycznie języka i niewerbalna demonstracja akceptacji
Używając bogatego sensorycznie, zróżnicowanego języka, z metaforami i opowiadaniem historii, z użyciem werbalnych i niewerbalnych reakcji, terapeuta przyciąga uwagę klienta i daje swoje odpowiedzi klientowi, wyrażając swoją do niego akceptację niewerbalnie.
Pozwala to klientowi skonfrontować się z problemami, a nie unikać ich.
Wykorzystanie humoru
Humor, przesada i mimika są wykorzystywane do ośmieszania problemu, a nie klienta.
Humor jest kluczowym narzędziem pomagającym klientowi zrozumieć problem w akceptowalny, nie przytłaczający sposób.
Gra w adwokata diabła
Terapeuta odgrywa rolę adwokata diabła w imieniu klienta, prowokując go w ten sposób do „wykonania pracy” i wzięcia odpowiedzialności za siebie.
Bycie odpowiedzialnym
Terapeuta używa wszystkich tych narzędzi, aby zachować kontrolę nad interakcją, reagując na to, co przychodzi od klienta, zamiast pozwalać klientowi kontrolować rozmowę i unikać zmian.
Proces terapeutyczny
Terapia prowokatywna ma 4 etapy, czas trwania terapii wynosi średnio 20-25 sesji, ale może wahać się od 2 do 200 sesji. Etapy te obejmują:
1) Pomoc klientom w konfrontacji z ich problemami,
2) doprowadzenie do uznania przez klienta, że zmiana jest wymagana przez niego samego,
3) pomoc klientowi w wyjaśnieniu jego obrazu siebie i rozwoju adaptacyjnych zachowań, oraz
4) konsolidację i integrację nowych zachowań.
Autor: Nick Kemp – twórca Provocative Change Works™ i zatwierdzony przez Franka Farrelly’ego trener terapii prowokatywnej
Artykuł pochodzi ze strony: http://www.nickkemptraining.com/provocative-therapy-training/
Zdjęcie pochodzi z zbioró Nicka Kempa. Zamieszczenie zdjęcia i przetłumaczenie za zgodą Nicka Kempa
Przetłumaczono dla Provocare przez Dominika Stróżyńska
